30 Οκτωβρίου 1938: Όταν οι Αρειανοί κατέλαβαν την Αμερική μέσω του ραδιοφώνου

Ήταν ένα ήσυχο κυριακάτικο βράδυ του 1938. Το ημερολόγιο έδειχνε 30 Οκτωβρίου, παραμονή της γιορτής του Χάλογουιν. Πάρα πολλές αμερικανικές οικογένειες είχαν συγκεντρωθεί γύρω από το ραδιόφωνο, για να απολαύσουν το βραδινό του πρόγραμμα. Ήταν μια εποχή που το μέσο είχε μεγάλη δύναμη –πριν από την κυριαρχία της τηλεόρασης– και αποτελούσε την κύρια πηγή ενημέρωσης και ψυχαγωγίας.

Ο νεαρός Αμερικανός σκηνοθέτης και ηθοποιός Όρσον Γουέλς είχε αναλάβει να διασκευάσει για την εκπομπή «Mercury Theatre on the Air» του δικτύου CBS το μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας του Χέρμπερτ Τζορτζ Γουέλς Ο Πόλεμος των Κόσμων, ένα από τα πρώτα λογοτεχνικά έργα που περιγράφει λεπτομερώς τη σύγκρουση του ανθρώπου με τους εξωγήινους. Η εκπομπή ήταν ωριαία και τα πρώτα σαράντα λεπτά της παρουσιάστηκαν υπό τη μορφή δελτίων ειδήσεων που ενημέρωναν τους ακροατές για μια εισβολή Αρειανών. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την απουσία διαφημίσεων, αύξησε τον ρεαλισμό και έπαιξε σημαντικό ρόλο σε αυτό που επρόκειτο να ακολουθήσει.

Η εκπομπή ξεκίνησε στις 8 το βράδυ, σε ώρα υψηλής ακρόασης, με τον εκφωνητή να αναγγέλλει τους τίτλους της παράστασης. Εκείνη, όμως, την ώρα οι πιο πολλοί ακροατές είχαν συντονιστεί με το αντίπαλο δίκτυο του NBC, όπου ο εγγαστρίμυθος Έντγκαρ Μπέργκεν παρουσίαζε ένα κωμικό πρόγραμμα. Στις 8:12, όταν τελείωσε το σόου του Μπέργκεν, οι ακροατές γύρισαν τη βελόνα του ραδιοφώνου τους στο CBS, όπου εξελισσόταν η παράσταση του Πολέμου των Κόσμων. Ήταν η ώρα που ο παρουσιαστής διάβαζε το δελτίο καιρού. Στη συνέχεια συνδέθηκε με το ξενοδοχείο Hotel Park Plaza της Νέας Υόρκης, όπου έπαιζε η ορχήστρα του Ραμόν Ρακέλο.

Ξαφνικά, ένας άλλος παρουσιαστής διέκοψε τη ροή του προγράμματος, για να ανακοινώσει ότι ακούστηκαν εκρήξεις στον πλανήτη Άρη. Το πρόγραμμα συνεχίστηκε με την ορχήστρα του Ρακέλο να διασκεδάζει το κοινό με χορευτική μουσική, ώσπου ο παρουσιαστής διέκοψε και πάλι για να ανακοινώσει ότι ένας μεγάλος μετεωρίτης έπεσε σ’ ένα αγρόκτημα του Νιου Τζέρσεϊ. Αμέσως μετά συνδέθηκε μ’ έναν ρεπόρτερ, ο οποίος έντρομος ανέφερε ότι είδε έναν Αρειανό να βγαίνει από έναν μεταλλικό κύλινδρο. Πριν περάσει πολλή ώρα, ο αριθμός των εξωγήινων πολλαπλασιάστηκε. Έχοντας στη διάθεσή τους εξελιγμένα όπλα, γρήγορα κατόρθωσαν να εξολοθρεύσουν 7.000 εθνοφρουρούς, ενώ εισέβαλαν στο Σικάγο και το Σεν Λούις. Ένας άλλος ρεπόρτερ ανακοίνωσε εκείνη τη στιγμή ότι η εισβολή των Αρειανών είχε προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση και χιλιάδες κάτοικοι των περιοχών αυτών έσπευδαν να τις εγκαταλείψουν πανικόβλητοι.

Η ραδιοφωνική παράσταση του Γουέλς ήταν πολύ ρεαλιστική, χρησιμοποιούσε πρωτοποριακά για την εποχή ηχητικά εφέ και οι ηθοποιοί έπαιζαν με πειστικότητα τους ρόλους των δημοσιογράφων. Ωστόσο, ούτε και ο ίδιος θα μπορούσε να φανταστεί τον αντίκτυπο που θα είχε στο ένα εκατομμύριο ακροατές που παρακολουθούσαν εκείνη την ώρα την παράσταση. Πολλοί από αυτούς πίστεψαν ότι πράγματι η Αμερική δεχόταν επίθεση από Αρειανούς, με αποτέλεσμα να ξεσπάσει πανικός σε πολλές περιοχές της χώρας. Στο Νιου Τζέρσεϊ σημειώθηκε μποτιλιάρισμα στους δρόμους από κατοίκους που έσπευδαν τρομοκρατημένοι να εγκαταλείψουν την περιοχή. Πολίτες ζητούσαν μάσκες οξυγόνου από την αστυνομία για να σωθούν από τα τοξικά αέρια που υποτίθεται ότι εκτόξευαν οι Αρειανοί, ενώ άλλοι ζητούσαν από την ηλεκτρική εταιρεία να τους διακόψει την παροχή ρεύματος για να μην εντοπιστούν από τους εξωγήινους εισβολείς. Μία γυναίκα μπήκε έντρομη σε μια εκκλησία της Ινδιανάπολης και άρχισε να φωνάζει: «Η Νέα Υόρκη καταστράφηκε. Είναι το τέλος του κόσμου. Πηγαίνετε στα σπίτια σας και ετοιμαστείτε να πεθάνετε». Σύμφωνα, μάλιστα, με πληροφορίες, σημειώθηκαν και αυτοκτονίες, κάτι που όμως δεν έχει επιβεβαιωθεί.

Μόλις τα νέα για τον πανικό μαθεύτηκαν στα στούντιο του CBS, ο Γουέλς βγήκε στον αέρα και υπενθύμισε στους ακροατές ότι παρακολούθησαν ένα θεατρικό έργο. Η παράσταση απασχόλησε και το ραδιοτηλεοπτικό συμβούλιο των ΗΠΑ, το οποίο δεν διαπίστωσε κάτι το μεμπτό, αλλά συνέστησε στα μέσα να είναι πιο προσεκτικά στο μέλλον. Ο ίδιος ο Όρσον Γουέλς φοβήθηκε πως το γεγονός θα είχε αρνητικό αντίκτυπο στην καριέρα του. Ήταν, ωστόσο, μια αφορμή για να λάμψει η ιδιοφυΐα και το ταλέντο του, που ξεδιπλώθηκε σε όλο του το μεγαλείο λίγα χρόνια αργότερα στον Πολίτη Κέιν.